Jules van Merrienboer
Ter afronding van zijn masterstudie Business Administration aan de Universiteit Twente, heeft Gijs Kroeze onderzoek gedaan naar hoe ondernemers in het MKB gecoacht worden door coaches en consultants. Dit onderzoek deed hij in samenwerking met Summiteers. In dit onderzoek is er gekeken naar welke coaching stijlen coaches toepassen bij specifieke leerdoelen van ondernemers, wat de invloeden zijn van de achtergronden van zowel de coach als ondernemer en welke rollen investeerders spelen tijdens een coaching processen. Gijs interviewde tijdens het schrijven van zijn thesis verschillende ondernemers en hun coach (vaak een consultant). Daarnaast sprak hij enkele investeerders.
Voordat een traject überhaupt van start kan gaan, is het belangrijk om stil te staan bij hoe de relatie tussen ondernemer en coach is. Gijs: ‘’De oorsprong van de relatie van ondernemer en coach speelt een rol in een dergelijk project. Wanneer men elkaar kent is een persoonlijke relatie al aanwezig. Als men elkaar nog niet goed kent, moet men uiteraard eerst wennen aan elkaar. Het is belangrijk dat beiden investeren in het bouwen van deze relatie, want het onderzoek toont aan dat dit effect heeft op de groei van coachbaarheid van ondernemer. De persoonlijke relatie die ontstaan is kan echter ook negatief uitpakken voor het coaching proces, wanneer beiden niet eerlijk tegen elkaar kunnen zijn omdat het de persoonlijke relatie kan schaden.’’
Een consultant inhuren voelt voor sommige mensen comfortabeler dan een coach inhuren. Gijs: ‘’Soms heeft dat zelfs iets stoers: ik heb er een consultant op gezet. Een coach roept bij sommige mensen op dat ze hulp nodig hebben en dat stralen ze liever niet uit. Tip voor de ondernemer die dit herkent: huur een consultant in die je coacht. Tip voor de coach: het is niet erg om soms consultant te heten.’’
Aan het begin van het traject moeten ondernemer en coach uitgebreid stilstaan bij de ‘succescriteria’: wat wil de ondernemer leren en hoe kan een coach hier qua coaching stijl op aansluiten? ‘’Gijs: Welke coaching stijl een coach gebruikt, hangt af van het leerdoel dat de ondernemer heeft. Er is dus geen one size fits all aanpak, maar het komt neer op maatwerk. Wanneer het leerdoel van de ondernemer bijvoorbeeld gaat over bedrijf gerelateerde kennis en ondernemers skills, dan heeft de ondernemer meestal behoefte aan iemand die optreedt als adviseur (op basis van kennis en ervaring) of als skill trainer (het aanleren van specifieke competenties). Bij ondernemers die iets willen leren op het gebied van motivatie of zelfvertrouwen in het ondernemerschap, neemt de coach vaak meer de rol van sparringpartner aan. Het is essentieel dat de coach en ondernemer hier vanaf moment 1 bij stil staan en dit naar elkaar uitspreken. Wanneer de leerdoelen namelijk scherp zijn, kan de coach bepalen of de benodigde coaching ook binnen zijn/haar kwaliteiten past.’’
Uiteraard stopt het hier niet, omdat coaching een doorlopend proces is. Het is cruciaal om gedurende het traject (bij voorkeur op vooraf bepaalde momenten) te reflecteren, het leerdoel te evalueren en eventueel opnieuw te bepalen. ’’Gijs: Leerdoelen ontwikkelen zich in de loop der tijd, dit kan bijvoorbeeld te maken hebben met de groei van de ondernemer of de onderneming. Het kan zo zijn dat men begint met een persoonlijk leerdoel, dat zich later ontwikkelt tot een bedrijfsgericht leerdoel, of andersom. Waar het leerdoel verandert, moet de coaching stijl vaak mee veranderen. De coach dient zich bewust te zijn van de eigen capaciteiten en getoonde coaching stijl en dient regelmatig te evalueren of deze nog voldoet aan de eisen van de ondernemer. Als dit niet meer past, moet de coach besluiten dat een andere coach meer geschikt is of zichzelf een nieuwe coaching stijl aanleren.’’
Een coaching traject heeft vaak niet alleen impact op jezelf, maar ook op je omgeving. Om te zien of leerdoelen daadwerkelijk behaald worden, dienen directe belanghebbenden betrokken te worden in een coaching proces. ‘’Gijs: Heel specifiek kan voortgang gemeten worden door stakeholders bij verschillende coaching momenten aan te haken en te laten analyseren. Daarnaast is het goed om de leerdoelen vanaf het begin af aan te delen met mensen in de omgeving. Hierdoor weet men dat de ondernemer bezig is met een specifiek leerdoel en kunnen ze hier suggesties op geven of de ondernemer aanspreken wanneer men niet zichtbaar met het leerdoel bezig is.’’
Een andere stakeholder die vaak betrokken is bij een coaching traject, is een investeerder. Voor het onderzoek was het de verwachting dat er een driehoeksrelatie bestond tussen ondernemer, coach en investeerder, waarbij de investeerder alleen financiële middelen inbrengt. In de praktijk blijkt echter dat er vaak sprake is van een duo relatie, waarin de investeerder de rol van coach op zich neemt. Dit heeft een effect op het coaching traject: investeerders verwachten namelijk een volwassen, capabele en voor feedback openstaande ondernemer die het bedrijf naar een volgende stap kan brengen.
Het doel van de investeerder is in de eerste plaats financieel rendement op de investering. Een ondernemer moet in staat zijn om dit te creëren. Ten tweede wil de investeerder graag een impact hebben op de ondernemer, de onderneming en de omgeving waarin deze onderneming zich bevindt. Daarnaast vinden investeerders het waardevol om betrokken te zijn bij de uitdagende opzet en groeifase van start- en scale-up bedrijven.
Uit het onderzoek blijkt dat een investeerder de coachbaarheid van een ondernemer als een cruciale voorwaarde voor een investering ziet. ‘’Gijs: Als een investeerder de ondernemer niet kan kneden en bijsturen om een positief resultaat uit de investering te halen, gaat deze in eerste instantie al niet de investering bieden. Voor de investeerder geldt: denk niet dat je gecoachte alles met je zal delen, dus denk altijd na of het nuttig is om een externe coach aan te haken. Andersom geldt voor de ondernemer: een investeerder kan niet 100% van je coaching behoeften vervullen omdat de relatie dubbelzinnig is. De conclusie: wil je een investering? Wees dan coachbaar en zorg voor een goede externe coach!”
.png)
